Place de l'Opera, 29 april 2016

door Jordi Kooiman

Met Pappano naar Egypte: een perfecte Aida

Warners nieuwe Aida-opname is ‘hot’ in alle opzichten. De populairste tenor van dit moment, Jonas Kaufmann, zingt zijn eerste Radamès, zijn gevierde toneelpartner Anja Harteros zingt haar eerste Aida en maestro Antonio Pappano drukt zijn altijd glanzende stempel op het geheel. Binnenkort dingt de plaat naar een International Opera Award. In februari 2015 verzamelde Warner Classics een groep zangers van wereldklasse in de Sala Santa Cecilia in Rome om een week lang aan Verdi’s opera Aida te werken, samen met het koor en orkest van de Accademia Nazionale di Santa Cecilia onder maestro Antonio Pappano. Het label zal diep in de buidel hebben moeten tasten voor de hele operatie, maar het resultaat mag er zijn. Pappano omschrijft Aida als een “one-off in every sense”. Het is geen intieme opera, het is ook geen grand opera. Het werk verenigt beide karakteristieken, op geheel unieke wijze. Direct in de prelude laat Pappano die twee polen horen. De muziek begint haast fluisterend, met sluimerende, tere strijkersklanken – buitengewoon innig en droevig. Af en toe welt het orkest echter op, met krachtige, dramatische slagen. Het toont een glimp van de grootse atmosfeer waarin de tragische liefdesgeschiedenis zich zal gaan afspelen. In de trailer vertelt Pappano dat hij zichzelf bij een studio-opname niet alleen als dirigent ziet, maar ook als regisseur. Hij schildert de luisteraar als het ware een enscenering voor ogen. Een formidabele enscenering. Je kunt Egypte ruiken, je kunt de Nijl zien en belangrijker: je kunt iedere emotie in het verhaal voelen. Het waarom is moeilijk te ontleden, maar met Pappano voor het orkest komt de muziek altijd heel direct bij me binnen. Het zal te maken hebben met de tomeloze energie die hij in zijn interpretaties stopt en de ongeremdheid waarmee hij het drama bij de kop pakt. Hij schuwt grote gebaren niet en tovert met een rijk palet aan klankkleuren, vooral ook in de kleinschaliger scènes. De opening van de derde akte, aan de oever van de Nijl, druipt bijvoorbeeld van de sfeer. En de slotscène is simpelweg verbluffend in zijn fragiliteit en sentiment. Pappano leerde de partituur van Aida onder de hoede van zijn vader, zangleraar Pasquale Pappano, van binnen en van buiten kennen. Die met de paplepel ingegoten liefde voor Verdi’s muziek is van begin tot eind voelbaar. Jonas Kaufmann maakt zijn sterrenstatus helemaal waar als Radamès. Nog geen tien zinnen heeft hij gezongen als hij de beroemde en loodzware aria ‘Celeste Aida’ voor de kiezen krijgt. Hoewel zijn tenor een zware, baritonale kleur heeft, heeft hij geen enkele moeite met de hoogte. Zijn stem giert op heroïsche wijze door de partij. Ik heb de aria zelden zo zelfverzekerd gehoord. De Duitse zanger bewijst in het vervolg dat hij zijn dramatische instrument ook helemaal kan terugbrengen, tot de kleinste proporties. Dat siert vooral de momenten met de Aida van Anja Harteros, een vertrouwde partner van Kaufmann, met wie hij onder meer in Il trovatore, La forza del destino en Don Carlo zong. De twee hebben volop chemie en hun stemmen mengen goed. Harteros is een lyrische Aida. Haar stem heeft iets breekbaars, goed passend bij het karakter van de Ethiopische slavin, die het ene na het andere verdriet te verstouwen krijgt. De sopraan plakt haar noten soms wel erg aan elkaar – een aanpak waar ik me minder in kan vinden – maar voor de rest sleept ze je helemaal mee. De Amneris van Ekaterina Semenchuk mag er eveneens zijn. Wat een machtige mezzo! Ze zingt een driedimensionale koningsdochter, waar veel sympathie voor op te brengen is. Ludovic Tézier is vocaal onberispelijk als Amonasro, maar ik hoor vooral een vader in hem, minder een koning en krijgsheer. Meer autoriteit straalt Erwin Schrott uit als Ramfis. De stem van de bas-bariton lijkt de afgelopen jaren groter en dieper te zijn geworden, wat het karakter van de hogepriester zeer ten goede komt. Ook de rollen van de koning (Marco Spotti), de boodschapper (Paolo Fanale) en de hogepriesteres (Eleonora Buratto) zijn subliem bezet. Nog een blijk dat kosten noch moeite gespaard zijn voor deze opname. Iets waar de luisteraar volop de vruchten van plukt!